หลักการ
อาคารสถานที่และเครื่องมือต้องอยู่ในตําแหน่งที่เหมาะสม มีการออกแบบ สร้าง ดัดแปลง และบำรุงรักษาให้เหมาะสมกับการใช้งาน การวางผังและออกแบบต้องมีจุดมุ่งหมายที่จะให้เกิดความเสี่ยงต่อความผิดพลาดน้อยที่สุด การทำความสะอาดและบํารุงรักษาต้องทําได้อย่างมีประสิทธิผลเพื่อหลีกเลี่ยงการปนเปื้อนข้ามการสะสมของฝุ่นละออง และสิ่งอื่นใดที่จะมีผลไม่พึงประสงค์ต่อคุณภาพของผลิตภัณฑ์
อาคารสถานที่
ข้อกําหนดทั่วไป
ข้อ ๑ อาคารสถานที่ต้องตั้งอยู่ในสภาวะแวดล้อมซึ่งเมื่อพิจารณาร่วมกับมาตรการอื่นในการปกป้องการผลิตแล้ว มีความเสี่ยงน้อยที่สุดที่จะเป็นสาเหตุในการปนเปื้อนของวัตถุและวัสดุการบรรจุ หรือผลิตภัณฑ์
ข้อ ๒ อาคารสถานที่ต้องมีการบํารุงรักษาอย่างระมัดระวัง การซ่อมแซมและการบํารุงรักษาต้องมั่นใจว่าไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อคุณภาพของผลิตภัณฑ์ต้องทําความสะอาดสถานที่และฆ่าเชื้อตามความเหมาะสม ตามรายละเอียดวิธีการปฏิบัติที่เขียนไว้
ข้อ ๓ ต้องมีแสงสว่าง อุณหภูมิความชื้น และการระบายอากาศอย่างเหมาะสม ไม่ก่อให้เกิดผลอันไม่พึงประสงค์ทั้งทางตรงและทางอ้อมต่อผลิตภัณฑ์ยาระหว่างการผลิตและการจัดเก็บ หรือมีผลต่อความแม่นยําของเครื่องมือ
ข้อ ๔ อาคารสถานที่ต้องออกแบบ ติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันไม่ให้แมลงและสัตว์อื่นเข้ามาได้
ข้อ ๕ ต้องจัดให้มีขั้นตอนการป้องกันไม่ให้ผู้ที่ไม่มีหน้าที่เข้าไปในบริเวณดําเนินการผลิต คลังสินค้า และบริเวณการควบคุมคุณภาพ รวมถึงต้องไม่เป็นทางเดินผ่านของบุคลากรที่ไม่ได้ทํางานในบริเวณนั้น
บริเวณการดําเนินการผลิต
ข้อ ๖ ยาที่มีอันตรายร้ายแรง เช่น ยาที่ทําให้เกิดการแพ้สูง ได้แก่กลุ่มเพนิซิลลินกลุ่มเซฟาโลสปอรินหรือผลิตภัณฑ์ชีวภาพ (Biological preparation) ผลิตภัณฑ์จากจุลินทรีย์ที่มีชีวิต ผลิตภัณฑ์ยาปฏิชีวนะ ฮอร์โมน ยาที่เป็นพิษต่อเซลล์ยาที่ออกฤทธิ์แรงตามการจัดประเภทโดยสํานักงานคณะกรรมการอาหารและยาต้องแยกพื้นที่เฉพาะที่มีสิ่งอํานวยความสะดวกครบถ้วนสําหรับการผลิตผลิตภัณฑ์ยาดังกล่าว เพื่อลดความเสี่ยงต่อการเกิดการปนเปื้อนข้าม (Cross contamination) ในบางกรณีผลิตภัณฑ์เหล่านี้อาจยอมรับให้ผลิตในบริเวณการผลิตเดียวกันกับการผลิตยาอื่นได้ด้วยการใช้หลักการของการแยกเวลาผลิต (Campaign) และต้องจัดให้มีข้อควรระวังเฉพาะที่ต้องปฏิบัติรวมถึงต้องมีการตรวจสอบความถูกต้องตามความเห็นชอบของพนักงานเจ้าหน้าที่ผู้อนุญาตสําหรับการผลิตสารที่เป็นพิษ เช่น สารฆ่าสัตว์รังควาน (Pesticides) สารฆ่าวัชพืช (Herbicides) ไม่อนุญาตให้ทําการผลิตในอาคารสถานที่เดียวกับการผลิตผลิตภัณฑ์ยา
ข้อ ๗ ต้องวางผังอาคารสถานที่ให้การดําเนินการผลิตต่อเนื่องไปตามลําดับของขั้นตอนการดําเนินการและระดับความสะอาดที่กําหนด
ข้อ ๘ ต้องมีพื้นที่เพียงพอในการทํางานและการจัดเก็บระหว่างกระบวนการเพื่อให้มีการวางเครื่องมือและวัตถุต่าง ๆ อย่างเป็นระเบียบในตําแหน่งที่สมควร เพื่อให้เกิดความเสี่ยงน้อยที่สุดต่อการปะปนระหว่างผลิตภัณฑ์ยาต่างชนิดกันหรือส่วนประกอบต่างชนิดกัน รวมถึงเพื่อหลีกเลี่ยงการปนเปื้อนข้าม และให้เกิดความเสี่ยงน้อยที่สุดในการข้ามขั้นตอนหรือความผิดพลาดในขั้นตอนการผลิตหรือการควบคุม
ข้อ ๙ ในบริเวณที่วัตถุตั้งต้นและวัสดุการบรรจุปฐมภูมิผลิตภัณฑ์ระหว่างผลิต หรือผลิตภัณฑ์รอบรรจุมีการสัมผัสกับสภาวะแวดล้อม พื้นผิวภายในสถานที่ (ผนัง พื้น และเพดาน) ต้องเรียบ ปราศจากรอยแตกร้าวหรือรอยต่อที่เชื่อมไม่สนิท รวมทั้งไม่ปล่อยอนุภาค ต้องทําความสะอาดได้ง่ายและมีประสิทธิภาพ ในกรณีจําเป็นต้องสามารถทําการฆ่าเชื้อได้
ข้อ ๑๐ ท่อ หลอดไฟ จุดระบายอากาศ และงานบริการอื่น ต้องหลีกเลี่ยงการออกแบบและติดตั้งที่ทําให้มีซอกมุมซึ่งทําความสะอาดได้ยาก หากเป็นไปได้การบํารุงรักษาต้องทําได้จากภายนอกบริเวณการผลิต
ข้อ ๑๑ ท่อระบายน้ําให้มีขนาดเหมาะสม และมีที่ดักเพื่อป้องกันการย้อนกลับ หากเป็นไปได้ต้องไม่เป็นทางระบายน้ำที่เป็นระบบเปิด แต่ถ้าจําเป็น ต้องเป็นชนิดตื้นเพื่อให้ทําความสะอาดและฆ่าเชื้อได้ง่าย
ข้อ ๑๒ บริเวณการดําเนินการผลิตต้องมีการถ่ายเทอากาศที่มีประสิทธิภาพ มีสิ่งอํานวยความสะดวกในการควบคุมอากาศ เช่น อุณหภูมิความชื้น และการกรองอากาศให้เหมาะสมทั้งต่อผลิตภัณฑ์การดําเนินการที่ทําอยู่ภายในบริเวณนั้น และต่อสิ่งแวดล้อมภายนอก
ข้อ ๑๓ การชั่งวัตถุตั้งต้นต้องทําในห้องชั่งซึ่งแยกต่างหากที่มีการออกแบบสําหรับการชั่งเป็นการเฉพาะ
ข้อ ๑๔ ในกระบวนการที่มีการเกิดฝุ่น เช่น ระหว่างสุ่มตัวอย่างชั่งผสม ดําเนินการผลิตและบรรจุผลิตภัณฑ์ชนิดแห้งต้องให้ความสําคัญเป็นกรณีพิเศษเพื่อหลีกเลี่ยงการปนเปื้อนข้ามและให้ทําความสะอาดได้ง่าย
ข้อ ๑๕ อาคารสถานที่สําหรับการบรรจุผลิตภัณฑ์ยา ต้องออกแบบและวางผังเพื่อให้หลีกเลี่ยงการปะปน หรือการปนเปื้อนข้าม
ข้อ ๑๖ บริเวณการดําเนินการผลิตต้องมีแสงสว่างเพียงพอ โดยเฉพาะบริเวณที่มีการควบคุมด้วยสายตาในสายการผลิต
ข้อ ๑๗ การควบคุมระหว่างกระบวนการอาจทําภายในบริเวณการดําเนินการผลิตได้โดยมีเงื่อนไขว่าต้องไม่นําความเสี่ยงมาสู่การดําเนินการผลิต
บริเวณจัดเก็บ
ข้อ ๑๘ บริเวณจัดเก็บต้องมีพื้นที่เพียงพอในการจัดเก็บวัตถุตั้งต้น วัสดุการบรรจุผลิตภัณฑ์ระหว่างผลิต ผลิตภัณฑ์รอบรรจุผลิตภัณฑ์สําเร็จรูป ผลิตภัณฑ์ในสถานะกักกัน ปล่อยผ่านหรือไม่ผ่าน ผลิตภัณฑ์ส่งคืน หรือผลิตภัณฑ์เรียกคืนได้อย่างเป็นระเบียบ
ข้อ ๑๙ บริเวณจัดเก็บต้องออกแบบหรือดัดแปลงให้อยู่ในสภาวะที่ดีสําหรับการจัดเก็บ โดยเฉพาะต้องสะอาดและแห้ง และรักษาอุณหภูมิให้อยู่ในขีดจํากัดที่ยอมรับ โดยเฉพาะในกรณีที่ต้องมีการจัดเก็บในสภาวะพิเศษ เช่น อุณหภูมิความชื้น ต้องจัดให้มีสถานที่พร้อมทั้งต้องมีการตรวจสอบและตรวจติดตาม
ข้อ ๒๐ บริเวณรับและส่งสินค้าต้องสามารถป้องกันสินค้าจากสภาพอากาศ บริเวณรับสินค้าต้องออกแบบและติดตั้งอุปกรณ์ทําความสะอาดภาชนะบรรจุวัตถุและวัสดุการบรรจุที่ส่งเข้ามา ก่อนนําไปจัดเก็บ
ข้อ ๒๑ สินค้าในสถานะกักกันให้จัดเก็บในบริเวณแยกต่างหาก บริเวณนี้ต้องบ่งชี้ให้ชัดเจน และผู้ที่ได้รับมอบหมายเท่านั้นที่สามารถเข้าสู่บริเวณนี้ได้ระบบอื่นที่ใช้แทนการกักกันทางกายภาพต้องให้ระดับการป้องกันที่เท่าเทียมกัน
ข้อ ๒๒ ต้องมีบริเวณแยกต่างหากสําหรับการสุ่มตัวอย่างวัตถุตั้งต้น ถ้าทําการสุ่มตัวอย่างในบริเวณจัดเก็บ ต้องทําโดยมีการป้องกันการปนเปื้อนและการปนเปื้อนข้าม
ข้อ ๒๓ ต้องมีบริเวณแยกต่างหากสําหรับการจัดเก็บวัตถุและวัสดุการบรรจุ หรือผลิตภัณฑ์ที่ไม่ผ่านข้อกําหนด ผลิตภัณฑ์เรียกคืน หรือผลิตภัณฑ์ส่งคืน
ข้อ ๒๔ วัตถุหรือผลิตภัณฑ์ที่ออกฤทธิ์แรงต้องจัดเก็บในบริเวณที่มีความปลอดภัยและมั่นคง
ข้อ ๒๕ วัสดุการบรรจุที่พิมพ์ข้อความแล้ว ต้องมีความถูกต้องตรงกันกับผลิตภัณฑ์ยา และเก็บรักษาในบริเวณที่มีการรักษาความปลอดภัยที่แน่นหนา
บริเวณควบคุมคุณภาพ
ข้อ ๒๖ ห้องปฏิบัติการควบคุมคุณภาพต้องแยกจากบริเวณการดําเนินการผลิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งห้องปฏิบัติการควบคุมคุณภาพชีววัตถุจุลชีววิทยา และไอโซโทปกัมมันตรังสีซึ่งแต่ละห้องต้องแยกจากกันด้วย
ข้อ ๒๗ ห้องปฏิบัติการควบคุมคุณภาพต้องออกแบบให้เหมาะสมกับการดําเนินการ มีพื้นที่เพียงพอที่จะไม่ทําให้เกิดการปะปนและการปนเปื้อนข้าม มีบริเวณสําหรับจัดเก็บตัวอย่างและจัดเก็บบันทึกได้อย่างเหมาะสมเพียงพอ
ข้อ ๒๘ เครื่องมือที่มีความไวต่อการสั่นสะเทือน การรบกวนของกระแสไฟฟ้า ความชื้นและอื่น ๆ ต้องมีห้องแยกต่างหาก
ข้อ ๒๙ ต้องมีข้อกําหนดเฉพาะของห้องปฏิบัติการที่ใช้ในการปฏิบัติกับตัวอย่างสารบางชนิด เช่นตัวอย่างชีววัตถุ หรือตัวอย่างกัมมันตรังสี
บริเวณอื่น ๆ
ข้อ ๓๐ ห้องพักผ่อนต้องแยกออกจากบริเวณอื่น ๆ
ข้อ ๓๑ ห้องเปลี่ยนเสื้อผ้า อ่างล้างมือ และสุขา ต้องสามารถเข้าใช้ได้ง่ายและมีจํานวนเพียงพอสําหรับผู้ใช้ห้องสุขาต้องไม่อยู่ติดกับบริเวณการดําเนินการผลิตหรือบริเวณจัดเก็บ
ข้อ ๓๒ ห้องสําหรับงานซ่อมบํารุงต้องแยกจากบริเวณการดําเนินการผลิต หากเก็บอะไหล่หรืออุปกรณ์การบํารุงรักษาในบริเวณการดําเนินการผลิตต้องเก็บในห้องหรือตู้เก็บของที่จัดไว้เฉพาะ
ข้อ ๓๓ สถานที่เลี้ยงสัตว์ต้องแยกต่างหากจากบริเวณอื่น รวมถึงต้องมีทางเข้าของสัตว์และระบบอากาศแยกต่างหาก
เครื่องมือ
ข้อ ๓๔ เครื่องมือการผลิตต้องออกแบบ จัดวางและบํารุงรักษาให้เหมาะสมกับจุดมุ่งหมายการใช้
ข้อ ๓๕ การซ่อมแซมและบํารุงรักษาต้องไม่ทําให้เกิดอันตรายต่อคุณภาพของผลิตภัณฑ์
ข้อ ๓๖ เครื่องมือการผลิตต้องออกแบบให้ล้างได้ง่ายและสะอาดอย่างทั่วถึง การทําความสะอาดต้องปฏิบัติตามวิธีการปฏิบัติที่เขียนไว้ภายหลังจากทําความสะอาดแล้วให้เก็บไว้ในสภาวะที่สะอาดและแห้ง
ข้อ ๓๗ ต้องเลือกใช้อุปกรณ์สําหรับการล้างและทําความสะอาดที่ไม่เป็นแหล่งกําเนิดของการปนเปื้อน
ข้อ ๓๘ ต้องติดตั้งเครื่องมือในลักษณะที่ป้องกันความเสี่ยงต่อความผิดพลาดหรือการปนเปื้อน
ข้อ ๓๙ เครื่องมือการผลิตต้องไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อผลิตภัณฑ์รวมถึงชิ้นส่วนของเครื่องมือที่ใช้ในการผลิตที่สัมผัสกับผลิตภัณฑ์ต้องไม่เกิดปฏิกิริยาปล่อยสาร หรือดูดซับสารจนเกิดผลต่อคุณภาพผลิตภัณฑ์หรือทําให้เกิดอันตราย
ข้อ ๔๐ เครื่องชั่งและเครื่องวัดต้องมีช่วงการใช้งานและความแม่นยําที่เหมาะสมสําหรับการดําเนินการผลิตและการควบคุม
ข้อ ๔๑ เครื่องชั่งเครื่องวัด เครื่องบันทึก และเครื่องควบคุมต้องสอบเทียบและตรวจสอบในช่วงเวลาที่กําหนดไว้ด้วยวิธีที่เหมาะสมต้องมีการเก็บรักษาบันทึกการทดสอบไว้
ข้อ ๔๒ ท่อที่ติดตั้งไว้ต้องมีการบ่งชี้สิ่งที่อยู่ภายใน และทิศทางการไหลให้ชัดเจน
ข้อ ๔๓ ท่อน้ำกลั่น ท่อน้ำบริสุทธิ์และท่อน้ำชนิดอื่น ต้องมีการกําจัดเชื้อตามวิธีการปฏิบัติที่เขียนไว้ซึ่งต้องมีรายละเอียดของขีดจํากัดปฏิบัติการสําหรับการปนเปื้อนจุลินทรีย์และมาตรการที่ต้องทํา
ข้อ ๔๔ เครื่องมือที่ชํารุด ต้องนําออกไปจากบริเวณการดําเนินการผลิตและบริเวณการควบคุมคุณภาพหรืออย่างน้อยต้องติดป้ายให้ชัดเจนว่าชํารุด
